Dudek to ptak którego znają niemal wszyscy. Przede wszystkim dzięki niepowtarzalnemu wyglądowi zobaczenie go na żywo czy w obrazku pozostawia niezapomniane wrażenie. Dodajmy do tego wiele bajek , symboliki i znaczeń w których występuje: „wystrychnąć kogoś na dudka”, czyli wykiwać kogoś, oszukać; „każdy dudek ma swój czubek” – mówimy o kimś nieskromnym, chwalipięcie; „bojący dudek” – oznacza bojaźliwość, tchórzliwość i ostrożność; „nie trafiłeś na dudka” – mówimy do kogoś, kto chciał nas oszukać. Powszechnie rozsławiał go kabaret literacko-satyryczny „Dudek”. W Polsce żyje ponad 46 tysięcy ludzi o takim nazwisku. Wszystko to zebrane razem sprawia, że ptak ten obok bociana, łabędzie i zimorodka jest najbardziej znanym, lubianym i charakterystycznym ptakiem w Polsce.
Jak wygląda dudek?
Dudek jest średniej wielkości ptakiem. Najbardziej rzuca się w oczy rdzawy kolor tułowia oraz rozkładany wachlarzowo czub na głowie, również w rdzawym kolorze z czarnymi końcówkami. na czarnych lotkach i sterówkach białe i żółtawe poprzeczne pasy, brzuch i podogonie jasne, dziób długi, cienki, rdzawo brązowy z czarnym końcem i zagięty. Skrzydła szerokie i zaokrąglone. Ma ciemnobrązowe oczy i szare nogi. Nie sposób pomylić go z innym ptakiem.
Ciekawe zachowania dudków.
Dudek wykazuje sporo ciekawych zachowań które są warte zapamiętania. Jest łatwo rozpoznawalny w locie, gdyż zachowuje się w nim jak ogromny motyl. Powoli i dostojnie wachluje zaokrąglonymi skrzydłami, można powiedzieć, że „Płynie” w powietrzu. Natomiast na ziemi w odróżnieniu od większości ptaków, nie odlatuje od razu zaskoczony obecnością człowieka czy drapieżnika. Często nieruchomieje, przywierając do ziemi i rozkładając skrzydła w pasiasty czarno biały wzór upodabniając się do jakiegoś groźnego gada czy jaszczurki. Potrafi to być dekoncentrujące dla np. polującego Myszołowa czy krogulca, które wolą się wycofać niż przystąpić do ataku. W odpowiednim otoczeniu ma to również znaczenie maskujące.
Słynne jest również zachowanie piskląt w gnieździe (Dudki gniazdują w dziuplach i szczelinach drzew), które niepokojone potrafią ze specjalnie zmodyfikowanego gruczołu kuprowego wystrzyknąć ciemnobrązowy płyn o okropnie nieprzyjemnym zapachu, a także syczą udając węże.
Gdzie zaobserwujemy dudka?
Skraje starych widnych drzewostanów liściastych i aleje drzew w pobliżu rowów, pól i ugorów w obrębie terenów otwartych. Niewielkie prześwietlone lasy z rozległymi polanami, przerębami i szerokimi przecinkami, obrzeża dużych lasów sąsiadujące z otwartymi terenami, także sady i obrzeża siedlisk ludzkich (a nawet osiedli). W Polsce wybiera często naturalne doliny rzek i krajobraz rolniczy. Lęgnie się na pastwiskach i łąkach z pojedynczo rosnącymi drzewami z dziuplami, gdzie może wydać na świat potomstwo. Gdy dziupli brakuje wybiera dziury w ziemi lub sterty kamieni. Preferuje miejsca, gdzie wypasane jest bydło, gdyż z krowich odchodów wygrzebuje sobie żuczki i inne owadzie przysmaki.
Czy dudek odlatuje na zimę?
Niestety dudki odlatują na zimę w okresie sierpnia i września. Przylatują jednak w kwietniu lub w maju. Ostatnie ciepłe wiosny przesuwają przyloty dudków w pobliże marca.
Głos Dudka – czyli skąd się wzięła nazwa gatunku?
Charakterystyczne, niskie dudnienie „du-du-du”, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych dźwięków polskich łąk i pól, szczególnie podczas wiosennych godów. Niska, hipnotyzująca melodia Dudka, często słyszana o brzasku lub w spokojne, słoneczne popołudnia, stała się inspiracją dla jego nazwy w wielu językach, nawiązując do unikalnego dudnienia.
Od tego dźwięku wzięła się naukowa, łacińska, nazwa ptaka. Również nazwa polska pochodzi od wydawanych odgłosów „udududu ududud”, stąd dudek. W innych językach także nazwa jest dźwiękonaśladowcza, angielskie: Hoopoe, niemieckie: Wiedehopf , francuskie: Huppe fasciée , hiszpańskie: Abubilla.
