Ciekawostki o polskich ptakach
Ptaki Leśne
Kto nie lubi spędzać czasu na świeżym powietrzu? Wiele osób lubiących otoczenie dzikiej przyrody, jako dodatkową atrakcję spaceru obserwuje ptaki. Gdy wasze kroki skierują się w stronę lasu, czy to liściastego czy iglastego, możecie być pewni, że nie rozczarujecie się liczbą przedstawicieli ptasiej społeczności. Ptaki leśne są bardziej tajemnicze niż te, które podlatują do przydomowych ogrodów. To właśnie ta tajemniczość buduje klimat, trudność w wypatrywaniu podnosi poziom wyzwania a sukces obserwacji leśnego ptaka przysparza dzięki temu ogrom satysfakcji!
krajobraz leśny z dzięciołami czarnymi, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, 2023. Dostępna tutaj.
Poniżej, przedstawiam listę polskich ptaków leśnych z ciekawostką i ilustracją do każdego gatunku. Niech to będzie relaksujący punkt wyjścia do bardziej dogłębnego poznawania leśnej ptasiej społeczności.
Wilga, oriolus oriolus
Wilga to tropikalny akcent w polskich przedstawicielach ptaków. Tylko ten jeden gatunek, spośród 26 na całym świecie, występuje w Europie. Pozostałe zamieszkują dżungle i lasy deszczowe. Wilga, żywo reaguje śpiewem na zmianę wilgotności powietrza, kiedyś wierzono, że jej pieśń zwiastuje deszcz. Najprawdopodobniej stąd wzięła się jej nazwa: Wilga od Wilgotno.
Wilga, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2022r. W kolekcji prywatnej.
Strzyżyk, troglodytes troglodytes
W okresie godowym samiec potrafi zbudować nawet do 10 gniazd. Samica wybiera jedno z nich, po czym oboje je wykańczają i przystępują do lęgu. Strzyżyk mimo niewielkich rozmiarów ma silny głos, a nazwę zawdzięcza charakterystycznemu „strzyżeniu” ogonkiem.
Strzyżyk, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Sójka, Garrulus glandarius
Charakterystyczna dla sójki jest błękitna, prążkowana wstawka z piór, na skrzydle. Co ciekawe pióra te nie zawierają barwnika, ale ich struktura rozszczepia wiązki światła tak, by wpadały w widmo niebieskiego koloru.
Sójki, akwarele oryginalne Karoliny Kijak z 2021r. W kolekcji prywatnej.
Słowik Rdzawy, Luscinia megarhynchos
Słowik rdzawy jest niemal identyczny jak słowik szary. Najłatwiej odróżnić oba gatunki po śpiewie, który uważa się za jeden z najpiękniejszych na świecie.
Słowik rdzawy, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2022r. W kolekcji prywatnej.
Słonka, Scolopax rusticola
W momencie zagrożenia, samica słonki, chwyta pisklę między nogi, dociska je dziobem i w tej dziwacznej pozie odlatuje z nim w bezpieczne miejsce. Słonka ma rownież tak osadzone oczy, że daje jej to niemal 360 stopni pola widzenia.
Słonka, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Sikorka Bogatka, Parus major
Bogatka jest największą polską sikorką (jest ich 6 gatunków), stad wzięła się jej nazwa. Samice tej sikorki czasem wysiadują puste gniazda, nie wyjaśniono jak dotąd powodów tego dziwnego zachowania.
Sikorka bogatka, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2021r. W kolekcji prywatnej.
Rudzik, Erithacus rubecula
Rudziki to ptaki terytorialne. Zaciekle bronią swojej „działki”, z tego powodu dochodzi do walk nie tylko z osobnikami tego samego gatunku. Rudziki potrafią przeganiać nawet większe od siebie ptaki takie jak kosy.
Rudzik, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2021r. W kolekcji prywatnej.
Raniuszek, Aegithalos caudatus
Raniuszki są bardzo opiekuńcze i pielęgnują więzy rodzinne. Przy wykarmianiu piskląt z drugiego lęgu (latem) pomagają rodzicom podrośnięte młode z pierwszego wiosennego lęgu. Pomagają nawet osobniki, którzy w danym sezonie nie znaleźli pary. Ta współpraca jest godna podziwu!
Raniuszek, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2020r. W kolekcji prywatnej.
Pierwiosnek, Phylloscopus collybita
Zauważono, że przylot pierwiosnka zbiega się w czasie z kwitnieniem rośliny o tej samej nazwie. Można upatrywać w tym genezy polskiego określenia gatunku. Angielska nazwa Chiff Chaff nawiązuje bezpośrednio do głosu tego ptaszka. Po tym charakterystycznym brzmieniu można odróżnić pierwiosnka od bliźniaczo podobnego piecuszka.
Pierwiosnek, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Mysikrólik, Regulus regulus
To najmniejszy europejski ptak. Małe rozmiary nie przeszkadzają mu jednak odbywać dalekich wędrówek : od Skandynawii przez całe morze Bałtyckie przylatują do nas na zimowanie północne mysikróliki. Aby pokonać ten dystans, temu małemu ptaszkowi wystarczy energii zgromadzonej w zaledwie 3g tłuszczu.
Muchołówka Żałobna, Ficedula hypoleuca
Muchołówka żałobna może tworzyć mieszane małżeństwo z muchołówką białoszyją. Mieszańce takich związków są jednak niepłodne. Oba gatunki są trudne do rozróżnienia w terenie. To jeden z przykładów gatunków bliźniaczych.
Muchołówka żałobna, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Sikorka modraszka, Cyanistes caeruleus
Sikorka modraszka w poszukiwaniu jedzenia często zwisa z cienkiej gałązki do góry nogami. Zimą do Polski coraz częściej zaczyna przylatywać bardzo podobna do modraszki sikora lazurowa, której jednak brak żółtych i zielonych barw.
Sikorka modraszka, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2021r. W kolekcji prywatnej.
Lelek, Caprimulgus europaeus
Łacińska nazwa tego gatunku, nawiązuje do wierzeń ludowych i oznacza „kozodój”. Uważano, że ptak ten potrafi wysysać mleko z wymion pasących się kóz. Lelki posiadają bardzo krótkie nóżki, wolą przesiadywać na ziemi. Na gałęzi siadają wzdłuż, zupełnie odwrotnie do innych ptaków.
Kwiczoł, Turdus Pilaris
Kwiczoły tworzą duże kolonie lęgowe, broniąc się w ten sposób przed niebezpieczeństwami. Atakując intruza głośną grupą w dodatku strzelając odchodami skutecznie zwiększają szansę na bezpieczne przeprowadzenie lęgu.
Kruk, Corvuxs corax
Kruki uważa się za najinteligentniejsze z ptaków. Łatwo się uczą, używają narzędzi i są zdolne do bardzo kreatywnych pomysłów w kwestii zdobywania pożywienia czy zapewnienia sobie bezpieczeństwa.
Kruk, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2016r. W kolekcji prywatnej.
Krętogłów, Jynx torquilla
W obronie swojego gniazda, krętogłów syczy i dziwacznie kręci głową. Takie zachowanie ma imitować węża i odstraszyć intruza.
Krętogłów, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Kowalik, Sitta Europa
Kowalik to jedyny ptak w Polsce potrafiący chodzić wzdłuż pnia drzewa głową w dół. Nie odlatuje więc, gromadzi zapasy na zimę. Nadmiar pokarmu wkłada pod język a potem chowa w szczelinach kory.
Kowalik, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2020r. W kolekcji prywatnej.
Kos, Turdus merula
Wieczorny śpiew kosa słychać najwcześniej i najdłużej ze wszystkich ptaków. To sygnał dla innych, że teren został juz zajęty. Śpiew oceniają oczywiście samice, choć nie tylko, bardzo atrakcyjny dla nich jest kolor dzioba. Im bardziej jaskrawo-żółty tym lepiej.
Kos, akwarela oryginalna Karoliny Kijak z 2021r. W kolekcji prywatnej.
Jemiołuszka, Bombycilla garrulus
Na końcach lotek na skrzydle, u starszych i doświadczonych samców jemiołuszki, wiszą piękne czerwone korale z wosku. Wyraźny sygnał dla samiczek świadczący o atrakcyjności partnera. Przysmakiem jemiołuszki jak nazwa wskazuje jest jemioła, wydalając nasiona wraz z odchodami ptak przyczynia się do jej rozsiewania. Jemiołuszka przylatuje do Polski tylko w sezonie zimowym.
Jemiołuszka, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Grzywacz, Columba palumbus
To największy europejski gatunek gołębia. Grzywacz w okresie godowym wykonuje powietrzne ewolucje. Polegają one na wznoszeniu się w górę z mocnym i głośnym trzepotem skrzydeł, po czym na szybkim pikowaniu w dół.
Głuszec, Tetrao urogallus
Jesienią głuszec połyka kamyki, które zimą pomagają mu rozcierać w żołądku twardy, zamrożony pokarm. Nazwa Głuszcza wiąże się ze szczególnym momentem podczas wiosennego tokowania, podczas, którego ptak wpada w swojego rodzaju trans, na chwilę głuchnie i kompletnie odcina się od otoczenia. To sie nazywa pasja!
akwarelowa ilustracja namalowana do gry planszowej "Łąka" wyd. Rebel
Dzięcioł zielony, picus viridis
To dzięcioł, który preferuje żerowanie na ziemi niż na drzewie. W obu miejscach szuka mrówek, które są jego wielkim przysmakiem.
Dzięcioł duży, Dendrocopos major
Dzięcioł duży tworzy w drzewach swojego rodzaju kuźnie. Wbija szyszki w szczeliny kory, po czym spokojnie dobiera się do nasion w ich środku. Głuche i donośne dudnienie wiosną to „śpiew” dzięciołów, imponują tym partnerkom.
Dzięcioł czarny, Dryocopus Martinus
To on jest największym polskim dzięciołem. Choć jest nieliczny to robi wokół siebie wiele zamieszania i słychać go z daleka więc nie jest tak trudno go wytropić.
Drozd śpiewak, Turdus philomeos
Drozd również tworzy swoje kuźnie. W odróżnieniu od dzięcioła dużego, są zlokalizowane na ziemi przy kamieniu lub głazie o który drozd rozbija muszelki ze ślimakami. Wraca w jedno ulubione miejsce, więc gdy zobaczymy kamień wokół którego leży mnóstwo pokruszonych skorupek, to właśnie kuźnia drozda.
Cietrzew, Tetrao tetri
Cietrzew krzyżuje się z głuszczem, ale ich potomstwo nosi nazwę skrzekotów od agresywnego i hałaśliwego zachowania. Skrzekoty są niepłodne. Cietrzewie są w Polsce skrajnie nieliczne.
Bocian czarny, ciconia nigra
Bocian czarny w odróżnieniu od białego zdecydowanie unika towarzystwa człowieka. Jest bardzo płochliwy, unika otwartych terenów i woli kryć się w gęstym lesie na którego skraju znajdzie tereny podmokłe lub wodne.
Bielik, Haliaeetus albicilla
Pisklęta bielika są względem siebie doc agresywne. Często zdarza się, że gniazdo opuszcza tylko jedno najsilniejsze pisklę. Ptak ten, choć biały ma tylko ogon, jest pierwowzorem godła Polskiego. Bielik jest największym gatunkiem ptaka drapieżnego, jaki gniazduje w Polsce.
Jastrząb gołębiarz, Accipiter gentilis
Stosowany powszechnie w latach 60. XX wieku środek owadobójczy DDT znacznie obniżył liczebność jastrzębi i innych ptaków drapieżnych.
Krogulec, Accipter nius
Zimą krogulec zalatuje do przydomowych ogrodów, siada na jednym z drzew i poluje na małe ptaki korzystające z karmników. Sprytny ptak zagania ptaki w kierunki szyb w celu ich ogłuszenia.
Krogulec, akwarela oryginalna Karoliny Kijak, z 2022r. Dostępna tutaj.
Orlik krzykliwy, Clanga pomarina
U orlików podobnie jak u bielików pisklęta są względem siebie bardzo agresywne. Ornitolodzy by zwiększyć lęgi tych zagrożonych ptaków, na jakiś czas podbierają młode pisklęta i podkarmiaj je by podrosły i stały się silniejsze, po czym podrzucają je powrotem do gniazda. Takie podrośnięte młode ptaki nie są już dla siebie takim zagrożeniem i jest szansa by z lęgu w dorosłość weszło więcej niż jedno pisklę orlika.
Orzeł przedni, Aquila chrysateos
Orły przednie są symbolem Polskich gór - szczególnie Karpat. To właśnie pióro tego ptaka zdobiło góralski kapelusz.
Puchacz, Bubo bubo
Barwa oczu sowy zmienia się w zależności od pory polowań. Puchacz jest także największą z polskich sów. W odróżnieniu od reszty sów w naszym kraju, puchacz składa jajo na ziemi, w trudno dostępnym miejscu - najcześciej na terenach podmokłych, głęboko w lesie.
Uszatka, Asio otus
Nielotne uszatki opuszczają gniazdo i siedzą na gałęziach albo na ziemi. Są wtedy często zabierane przez ludzi, którzy myślą, że wypadku z gniazda. Nie należy tego robić, ponieważ mimo dobrych intencji robimy im krzywdę.
